Ekspercka analiza inflacji bazowej w listopadzie 2022

Wszystkie z kalkulowanych i prezentowanych przez NBP mierników inflacji bazowej są na wysokich poziomach. W listopadzie trzy z nich wzrosły, spadł – jeden

Narodowy Bank Polski zaprezentował kalkulacje czterech mierników inflacji bazowej dla października 2022. Pozwalają one decydentom i analitykom wyrobić sobie zdanie „co by się z inflacją działo, gdyby nie wpływ …”. Tu wstawia się zazwyczaj ceny żywności i energii, ceny administrowane, ceny, które w ostatnim czasie ulegały skrajnym zmianom.

Najwięcej uwagi analityków przyciąga wskaźnik wykluczający wpływ cen żywności i energii. Dla listopada jego roczny indeks oszacowany został na 11,4%, wobec 11,0% w październiku. Skoro ceny ogółem były w listopadzie wyższe niż przed rokiem o 17,5%, a w październiku o 17,9%, to otrzymujemy informację, że inflacja w listopadzie  była cenami żywności i energii (zwłaszcza energii) zmniejszana. Tymczasem w pozostałych obszarach towarów i usług tendencje inflacyjne narastają. Trzeba pamiętać, że właśnie ten wskaźnik inflacji bazowej jest uważany za najlepiej odwzorowujący co się dzieje z cenami, na które ma wpływ polityka monetarna (tam, gdzie powinny działać zależności popyt/podaż/cena) – więc RPP może, a nawet powinna interweniować by ją zbić. Zwłaszcza, że od dłuższego już czasu nie tylko pozostaje on powyżej górnych dopuszczalnych widełek dla celu inflacyjnego NBP, ale i wciąż wzrasta. Co ciekawe narasta przy spadku ogólnego wskaźnika inflacji. Wzrost inflacji w ostatnich kwartałach był głównie pochodną wzrostu różnorakich kosztów wytwarzania. Z perspektywy światowej podkreślano głównie sytuację na rynku energii elektrycznej, ropy i gazu, ale ostatnio też żywności. U nas koszty wytwarzania są od dłuższego czasu dodatkowo podbijane decyzjami administracji. Wystarczy wskazać tu ceny: użytkowania wody, gospodarki odpadami, pracy (płaca minimalna i dopasowania w wyższych płacach wymuszone nowymi rozwiązaniami w zakresie danin i podatków), koszty dopasowania się do pandemii, nowe daniny (tak nasze wewnętrzne jak i narzucone z zewnątrz), wyższe daniny już istniejące, wzrost powinności i wymogów formalnoprawnych przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Podwyższona inflacja to również pokłosie zbyt słabej wyceny złotego. Do niedawna mniej za wzrost cen odpowiedzialny był umiarkowanie rosnący popyt. Sytuacja w tym zakresie zaczęła się zmieniać – wkład popytu w inflację zaczął być już wyraźniej odczuwalny – zwłaszcza w sytuacji pojawiającego się miejscami niedostatku pewnych dóbr na światowych rynkach.

Drugim, z przyciągających szczególne zainteresowanie analityków, jest wskaźnik wykluczający ceny administrowane. Dla listopada jego roczny indeks oszacowany został na 18,1% wobec 18,7% w październiku. Skoro ceny ogółem były w listopadzie wyższe niż przed rokiem o 17,5%, a w październiku o 17,9% to otrzymujemy informację, iż w ostatnich miesiącach ceny administrowane inflację ogółem podbijają, ale nie tak intensywnie jak inne składowe – choćby ceny żywności i energii.

Pozostałe dwa mierniki inflacji bazowej – oczyszczające inflację z wpływu anormalnego czy gwałtownego przebiegu zmian części cen, utrzymują poziom wyraźnie poniżej ogólnego wskaźnika wzrostu cen. Oznacza to, że czynniki te mają istotny wpływ na inflację – podbijając ją. Odpowiednio wskaźnik po wyłączeniu cen najbardziej zmiennych dla listopada w ujęciu rocznym obliczono na 15,0%, a dla października na 14,4% a wskaźnik w tzw. formule 15% średniej obciętej dla listopada określono na 14,5%, wobec 14,3% w październiku.

Wszystkie z kalkulowanych i prezentowanych przez NBP mierników inflacji bazowej są na wysokich poziomach. W listopadzie  trzy z nich wzrosły, spadł zaś jeden.

Kontakt

Piotr Soroczyński
Główny ekonomista KIG
tel. 502 503 272
e-mail: psoroczynski@kig.pl