Opinia KIG do projektu ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców

Opinia Krajowej Izby Gospodarczej do projektu ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców, ustawy o pracownikach urzędów państwowych oraz ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; wersja z 21 września 2020 roku

Art. 1 pkt 1 – zmiana art. 8 pkt 2 ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców

Zaproponowaną zmianę należy ocenić pozytywnie. Obecnie świadczona przez Rzecznika pomoc w organizowaniu mediacji jest często niewystarczająca aby osiągnąć cel – zainicjowanie postępowania mediacyjnego.

Należy to wskazać, że aby skutecznie doprowadzić do mediacji Rzecznik musi dysponować odpowiednimi narzędziami, często również dającymi władztwo organizacyjne nad organem administracji publicznej rozumiane w ten sposób, że może on wydawać polecenia, których wykonanie będzie skutkowało skutecznym rozpoczęciem procesu mediacji.

Jednocześnie trzeba zaznaczyć, że organizowanie mediacji będzie dla biura Rzecznika procesem o wiele bardziej czasochłonnym (więc i kosztochłonnym), zatem należy na ten cel zabezpieczyć niezbędne środki (zarówno w postaci dodatkowych etatów jak i wyposażenia). Ilość spraw kierowanych do Biura Rzecznika rośnie w lawinowym tempie, wskazuje to, że Biuro i Rzecznik są postrzegane przez przedsiębiorców jako realna pomoc w sporach z administracją, niezbędne jest zatem wzmocnienie jego funkcji i umożliwienie sprawnego funkcjonowania.

W tym kontekście zaproponowane vacatio legis 14 dni należy uznać za niewystarczające. Jeżeli Rzecznik MŚP ma organizować mediację, to oczekiwaniem jej stron (zarówno przedsiębiorcy jak i urzędu) będzie to, że Biuro Rzecznika zorganizuje cały proces, tj. udzieli porad przed mediacyjnych, zapewni mediatora, infrastrukturę do przeprowadzenia mediacji (np. odpowiednią aplikację on-line), a w skrajnych przypadkach zapewni lokal i obsługę administracyjną.

Ponieważ zaproponowany przepis ma charakter ogólny (co należy uznać za zaletę, w kontekście całej ustawy o Rzeczniku MŚP), należy dać Biuru odpowiedni czas na podjęcie działań przygotowawczych.

Dodatkowo zgłaszamy postulat, który nie tylko zapewni bezpieczeństwo w dobie zagrożenia zakażeniem COVID-19 ale również wpisuje się w Strategię na Rzecz Odpowiedzialnego rozwoju, aby zmodyfikować brzmienie zaproponowanego przepisu. W ocenie KIG/CKT art. 8 ust. 2 powinien otrzymać brzmienie:

2) organizowanie mediacji między przedsiębiorcami a organami administracji publicznej, w szczególności z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej umożliwiającymi interakcję między stronami mediacji w czasie rzeczywistym”.

Za tym nieco enigmatycznym sformułowaniem stoi postulat organizowanie mediacji między przedsiębiorcami a organem w formie on-line. W ten sposób Biuro Rzecznika będzie mogło zorganizować mediację od strony technicznej (np. udostępnić aplikację do porozumiewania się na odległość w czasie rzeczywistym), równocześnie rozwiąże to problem organizowania mediacji w miejscowościach, gdzie Biuro Rzecznika nie ma swojego oddziału. Oszczędzi to nie tylko zasoby Rzecznika, ale również organów administracji i przedsiębiorców biorących udział w mediacji, jak również da możliwość o wiele efektywniejszego wykorzystania mediatorów.

Ostatnie pół roku pokazało, że zarówno organy administracji jak i przedsiębiorcy bardzo dobrze radzą sobie z elektronizacją wszelkich procesów obsługi.

Zaproponowany przepis powinien być rozumiany w ten sposób, że mediacja on-line mogłaby się odbyć, o ile obie strony i mediator wyrażą na to zgodę, jednocześnie to strony i mediator powinny móc później elastycznie kształtować przebieg mediacji, w tym np. stwierdzić, że wolą formułę stacjonarną. Elektronizacja mediacji organizowanej przez Rzecznika MŚP byłaby przykładem dobrej praktyki, która mogłaby być następnie rozszerzona na inne rodzaje mediacji z administracją publiczną. Taka forma mediacji byłaby szczególne korzystna dla stron przy pierwszym kontakcie z mediatorem, kiedy każda z nich indywidulanie prezentuje swoje oczekiwania i zapoznaje mediatora z postrzeganymi przez siebie elementami spornymi.

Nawet w zaproponowanym przez Projektodawcę brzmieniu nic nie stoi na przeszkodzie, aby Rzecznik organizował mediacje w sposób elektroniczny, jednakże w ocenie KIG/CKT rozszerzenie brzmienia proponowanego przepisu zwróci uwagę na opisane powyżej zagadnienie. Skoro Rzecznik MŚP i Jego Biuro mają być twarzą przyjaznej przedsiębiorcy administracji, uważamy to za słuszny postulat, tym bardziej, że w naszej ocenie jest on również korzystny z punktu widzenia ekonomiki działania urzędów.

Art. 1 pkt 2 lit. a–c – zmiana art. 9 ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców przez dodanie pkt. 6a, zmianę treści pkt. 8 i dodanie pkt. 8a

Popieramy zmianę, nie wnosimy uwag w tym zakresie.

 Art. 2 – zmiana ustawy o pracownikach urzędów państwowych

Popieramy zmianę, nie wnosimy uwag w tym zakresie.

Biuro Rzecznika MŚP musi pracować w jak najbardziej elastycznej formie, tak, aby mogło efektywnie i niezwłocznie świadczyć pomoc dla przedsiębiorców.

Art. 3 – zmiana ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Popieramy zmianę, nie wnosimy uwag w tym zakresie. Usunięcie wątpliwości prawnych w tym zakresie wzmocni pozycję Rzecznika MŚP oraz zwiększy bezpieczeństwo prawne stron postępowania.

Art. 4 – vacatio legis

W ocenie KIG/CKT należy skonsultować z Rzecznikiem MŚP, czy w ciągu 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy będzie w stanie przystąpić do procesu organizowania mediacji. Jeżeli Biuro Rzecznika MŚP jest na to organizacyjnie przygotowane, regulacja powinna zacząć obowiązywać zgodnie z zaproponowanym terminem. Jeżeli Rzecznik MŚP zgłosi obiekcje, należy uzgodnić z Nim okres vacatio legis. U podstawy takiego założenia leży konieczność sprawnego organizowania procesu mediacji.