Opinia Krajowej Izby Gospodarczej do projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw

23.05.2019

KIG pozytywnie ocenia odejście od zasad naliczania VAT na zasadzie odwrotnego obciążenia. Było to rozwiązanie niezbędne do ograniczenia funkcjonowania szarej strefy, jednak stanowiło zaprzeczenie idei podatku VAT i przysparzało przedsiębiorcom dodatkowych obowiązków. Dokonywanie płatności na zasadzie podzielonej jest przetestowanym i prawidłowo (technicznie) funkcjonującym rozwiązaniem, z którym przed siębiorcy się już zapoznali i je stosują. Pozytywnie oceniamy również odejście od rozwiązania polegającego na przyjmowaniu kaucji gwarancyjnej, która stanowiła istotne utrudnienie w funkcjonowaniu przedsiębiorstw i zaburzała wolną konkurencję na rynku.

Poniżej przedstawiamy uwagi szczegółowe.

Art. 1 pkt 9 lit. a i c (art. 106c ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT i art. 106 ust. 12 tej ustawy)

Projektodawca posługuje się pojęciem transakcji, których jednorazowa wartość, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł i dotyczy towarów/usług z załącznika nr 15. W związku z taką operacją gospodarczą nakłada obowiązek oznaczenia faktury adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”. Równocześnie brak takiej adnotacji będzie skutkował sankcją finansową po stronie wystawcy dokumentu, w wysokości kwoty podatku wykazanego na fakturze.

Jest to kontrowersyjne rozwiązanie, choć nie ze względu na samą sankcję finansową nakładaną na wystawcę nieprawidłowego dokumentu.

KIG podziela stanowisko Projektodawcy, że oznaczenie faktury ma fundamentalne znaczenie dla szczelności systemu poboru podatku w mechanizmie podzielonej płatności. To na sprzedającym powinna ciążyć odpowiedzialność zweryfikowania, czy sprzedawany towar/usługa jest obligatoryjnie objęty wprowadzanym mechanizmem.

Problematyczne jest jednak określenie, kiedy ten mechanizm jest obligatoryjny. O tym, jak duże problemy praktyczne powstają przy określaniu, czy szereg zdarzeń gospodarczych jest jedną transakcją oraz jak kwalifikować „liczbę wynikających z transakcji płatności” może świadczyć niezwykle kazuistyczne stanowisko MR i MPiT w tej sprawie zamieszczone w portalu biznes.gov.pl Kiedy mogę dokonywać transakcji bez korzystania z rachunku bankowego (limit płatności gotówkowych)?, czy odpowiedź na interpelację poselską nr 9279 z 8 lutego 2017 r., nr DD6.054.5.2017.

Tym samym przedsiębiorcy grozi już nie tylko brak możliwości zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów (przepisy o limicie płatności gotówkowych), ale również sankcja. W tym kontekście należy wskazać, że wprowadzany przepis należy traktować jako przepis karny, co oznacza, że powinna być możliwość jednoznacznego wskazania stanów, w których podatnik będzie podlegał karze. Obecne rozwiązanie tego nie umożliwia i może stanowić potencjalny punkt sporów między podatnikami i organami podatkowymi.

Równolegle do sankcji finansowej z ustawy o VAT podatnik będzie odpowiadał karnie z art. 62 § 1 ustawy Kodeks karny skarbowy (wadliwe wystawienie faktury). W szczególności budzi zastrzeżenia podleganie karze za brak adnotacji na fakturze z tego tytułu (przy braku jednoznacznych norm prawnych definiujących transakcję).

W tym kontekście należy również doprecyzować art. 5 pkt 2 (art. 57c ustawy Kodeks karny skarbowy). Przepis sankcjonuje dokonanie płatności z pominięciem mechanizmu. Nie określa natomiast, czy obowiązek takiej płatności powstaje z faktu otrzymania faktury z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”, czy też z samego prawa. Wydaje się, że kontrahent nie powinien ponosić odpowiedzialności karnej za nieprawidłowo wystawioną fakturę, natomiast nie wynika to jednoznacznie z komentowanego przepisu.

Zatem należałoby opracować inny mechanizm (inny miernik), który będzie powodował powstanie obowiązku stosowania mechanizmu płatności podzielonej (i odpowiedniego oznaczania faktury) po stronie sprzedawcy/usługodawcy.

Atrakcyjnym rozwiązaniem jest możliwość łącznej zapłaty za więcej niż jedną fakturę bez konieczności wskazywania numerów tych faktur (art. 1 pkt 10 lit. b – art. 108a ust. 3a – 3b).

W przypadku art. 1 pkt 11 w zw. z art. 4 (art. 108b ustawy o VAT, w zw. z art. 4 pkt. 1 lit. a ustawy Prawo bankowe) pozytywnie należy ocenić wyłącznie spod kontroli (poprzedzającej udzielenie zgody na uwolnienie środków) od braku zaległości względem ZUS. Co prawda będzie to stanowiło wyłom w zasadzie ogólnej (uwolnienie środków warunkowane brakiem zaległości) oraz powoduje silosowe działanie administracji państwowej (w jednym rozwiązaniu systemowym różne traktowanie dwóch różnych organów administracji), to jednak priorytetem powinno być jak najszybsze uwolnienie środków przedsiębiorcy.

Równocześnie, mając na uwadze właściwe zabezpieczenie interesów ZUS, Projektodawca mógłby rozważyć wprowadzenie mechanizmu notyfikacji/przesyłania informacji o wszczęciu procedury weryfikacji stanu zaległości podatnika w celu uwolnienia środków. To, czy ZUS skorzysta z takiej informacji, będzie zależało od jakości organizacji pracy w tej instytucji.

Warszawa, 23 maja 2019 roku.

Krajowa Izba Gospodarcza otrzymała dofinansowanie w ramach projektu POIR.03.04.00-14-0001/20 „Dotacja na kapitał obrotowy dla Krajowej Izby Gospodarczej”, w ramach działania 3.4 Dotacje na kapitał obrotowy Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020”, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.