Jaki będzie nadchodzący rok 2023 dla krajowej energetyki?

Rozmowa z Waldemarem Szulcem, Dyrektorem Towarzystwa Gospodarczego Polskie Elektrownie

Panie Dyrektorze, czy mógłby Pan przybliżyć działalność Towarzystwa Gospodarczego Polskie Elektrownie i Wasze najważniejsze cele?

Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie powstało w 1990 roku jako stowarzyszenie działające w obszarze wytwarzania energii elektrycznej. Aktualnie zrzeszamy 11 spółek wytwórczych o charakterze członków wspierających. Dysponują one łączną mocą zainstalowaną przekraczającą 28 000 MW. Ponadto do TGPE należy ponad 180 członków zwyczajnych o dużym dorobku menedżerskim lub zawodowym w zakresie sektora energetycznego. Naszym celem jest przede wszystkim koordynacja działań dotyczących racjonalnego wykorzystania potencjału wytwórczego elektrowni. To szczególnie istotne w kontekście rosnącego z roku na rok zapotrzebowania na energię i konieczności jego zaspokojenia w coraz trudniejszym otoczeniu. Staramy się również inicjować we współpracy z przemysłem energetycznym wdrażanie innowacji w branży. W ścisłej współpracy z naszymi Członkami Wspierającymi przygotowujemy również wiele analiz i opracowań dotyczących poprawy funkcjonowania sektora, które uzasadniają potrzebę zmian regulacji prawnych i wskazują kierunek tych zmian. Materiały te są podstawą formułowanych stanowisk i postulatów kierowanych do organów administracji centralnej i rządowej. Ponadto organizujemy warsztaty tematyczne, szkolenia branżowe, debaty problemowe aby w ten sposób pomagać w przygotowaniu profesjonalnej kadry dla sektora energetycznego. Branża elektroenergetyczna jest kluczowa dla funkcjonowania całej gospodarki, a nasz głos jest istotny w publicznej dyskusji dotyczącej różnych polityk gospodarczych, w tym kierunków kształtowania polityki energetycznej państwa. Dodam również, że aktywnie działamy w dziedzinie ochrony środowiska związanej z wytwarzaniem energii elektrycznej.

Mijający rok był szczególnie trudny dla polskiej energetyki. Wojna w Ukrainie, kryzys na rynku surowców, galopująca inflacja – wszystko to negatywnie odbija się na funkcjonowaniu branży. Czy widzi Pan jakieś szanse na poprawę tej sytuacji?

W tak dynamicznie zmieniających się okolicznościach wspólnie ze specjalistami z sektora przygotowujemy analizy i prognozy zarówno na najbliższą przyszłość jak i długoterminowe, jednak w aktualnych uwarunkowaniach jest to niezmiernie skomplikowane.
Na wiele czynników zewnętrznych, wpływających na ogólną sytuację w elektroenergetyce, nie mamy wpływu. Natomiast zdajemy sobie sprawę, że sytuacje nadzwyczajne wymagają nadzwyczajnych środków zaradczych, które były ostatnio podejmowane – np. związanych z ceną energii. W pewnym sensie administracyjne ograniczenie cen dla odbiorców jest w obecnej sytuacji zrozumiałe, zwłaszcza, że przewiduje się także kompensacje strat przedsiębiorstw energetycznych – w uzasadnionych sytuacjach. Ta interwencja została wprowadzona na określony czas. Ważne jest jednak, aby ograniczenie mechanizmów rynkowych nie trwało dłużej niż będzie to konieczne. Nie jest to sytuacja pożądana, ani przez przedsiębiorstwa energetyczne, ani przez odbiorców. Osobiście wierzę, że dorobek rynkowy kilku dekad obroni się, a zbudowana infrastruktura rynkowa będzie dalej służyć i przedsiębiorstwom energetycznym i odbiorcom. Niewątpliwie z tego kryzysu wyjdziemy bogatsi o nowe doświadczenia. W jaki sposób zostaną one wykorzystane na poziomie krajowym i europejskim? Potrzebna jest otwarta dyskusja wszystkich interesariuszy tego procesu i ścieżka wg mnie przyspieszenia transformacji technologicznej wspartej odpowiedzialnym programem zabezpieczającym te zmiany, w tych obecnie szczególnie skomplikowanych warunkach. Zapowiedziane dwie inicjatywy – na poziomie krajowym weryfikacja PEP 2040 i na poziomie unijnym – inicjatywa new market design powinny być wykorzystane aby dobrze przygotować wyjście z kryzysu gospodarczego, w tym energetycznego, wywołanego najpierw pandemią a obecnie zmianą międzynarodowej polityki gospodarczej oraz kryzysu rynku paliw wywołanego wojną w Ukrainie.

Wraz z wieloma organizacjami i ekspertami, TGPE uczestniczyło w tworzeniu opublikowanego niedawno w ramach XI Meetingu Gospodarczego KIG Apelu Warszawskiego. Jakie jest Pana zdaniem najważniejsze przesłanie tego dokumentu?

Apel jest wołaniem o podjęcie pilnych działań zmierzających do tego aby zapewnić stabilne dostawy energii. Nie tylko w obecnej, kryzysowej, perspektywie ale również w ciągu najbliższych lat, w których czeka nas m.in. transformacja energetyczna. W Apelu wymienione zostały najważniejsza działania, których podjęcie może uratować naszą gospodarkę przed poważnymi problemami. Ujmując rzecz w skrócie – apelujemy przede wszystkim o racjonalne podejście do zmian w polityce energetycznej. Racjonalne czyli takie, w którym potrzeby rozwojowe i dostosowanie się do nowych trendów są tak samo ważne jak troska o zabezpieczenie dostaw z tradycyjnych źródeł na czas transformacji. Ważne jest również zabezpieczenie złóż surowców w kierunku ich ewentualnej eksploatacji w przyszłości. Dzisiaj nie trzeba chyba nikogo przekonywać czym może skończyć się uzależnienie od dostaw surowców od niestabilnych politycznie i gospodarczo partnerów. Warto również wspomnieć o takich obszarach, na które zwrócono uwagę w Apelu, jak m.in. cyberbezpieczeństwo w energetyce. Będzie odgrywać coraz ważniejszą rolę w zapewnieniu stabilności funkcjonowania systemu i bezpieczeństwa dostaw.

Jak ocenia Pan perspektywy dla energetyki w nadchodzącym roku i najbliższych latach?

Nie mamy wątpliwości że najbliższy rok – 2023 – dla krajowej energetyki będzie bardzo trudny ze względu na wyjątkowe, uwarunkowania gospodarczo-polityczne – i dotknie to nie tylko kraje europejskie. Z naszej strony dołożono wszelkich starań, aby zarówno majątek wytwórczy jak i dystrybucyjny był przygotowany do zapewnienia niezakłóconych dostaw energii. W zasadzie struktura dostępnych paliw pierwotnych też jest już znana. A wprowadzone regulacje, wynikające z potrzeby ustabilizowania warunków dostaw energii dla gospodarki i konsumentów indywidualnych zapewniają prawie pełną przewidywalność funkcjonowania sektora w najbliższym roku.
Kolejne lata to rozpoczęcie okresu bardzo trudnej i bardzo kosztownej transformacji technologicznej całego polskiego sektora energetyki. Przeprowadzanie takiego procesu wymaga jednocześnie dbałości o konieczność dobrego wypełniania służebnej roli energetyki dla gospodarki i społeczeństwa, w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego państwa – czyli mówiąc obrazowo trzeba dokonać operacji serca na pacjencie, który musi normalnie funkcjonować.
W rozpoczynającej się transformacji musimy brać pod uwagę istniejące ograniczenia technologiczne – takie jak np. brak komercyjnie dostępnych nowych technologii magazynowania energii, które mogłyby pełnić w KSE podobną rolę, co sterowalne źródła wytwórcze. Między innymi dlatego do czasu istotnego udziału w strukturze wytwarzania nowych źródeł zeroemisyjnych musimy skutecznie wykorzystywać istniejący majątek wytwórczy i dystrybucyjny – tak aby dostawy energii były niezakłócone przy możliwie jak najmniejszym wpływie na środowisko i klimat.

Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie to Stowarzyszenie zrzesza wszystkich (11) największych konwencjonalnych wytwórców energii w kraju, których sumaryczna moc zainstalowana wynosi ponad 28 GW, co stanowi połowę wszystkich mocy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Członkowie TGPE utrzymują sterowalne i dyspozycyjne jednostki wytwórcze, zapewniające energię w zależności od zapotrzebowania, stanowiąc podstawę do utrzymania bezpieczeństwa KSE. W okresie transformacji energetycznej i zmiany struktury źródeł wytwórczych z wykorzystaniem nowych technologii, działanie konwencjonalnych jednostek wytwórczych węglowych i gazowych jest niezbędne dla uzupełnienia z wzrastającej produkcji źródeł OZE a przede wszystkim konieczności zbilansowania KSE.